مقام معظم رهبری
سوال 1952: بیمه عمر چه حکمی دارد؟
جواب: شرعاً مانعی ندارد.

سوال 1953: آیا استفاده از دفترچه بیمه درمانی برای کسی که جزء خانواده صاحب دفترچه نیست جایز است؟ و آیا جایز است صاحب دفترچه آن را در اختیار دیگران بگذارد؟
جواب: استفاده از دفترچه بيمه درمانی فقط برای کسی جايز است که شرکت بيمه نسبت به ارائه خدمات به او تعهد کرده است و استفاده ديگران از آن موجب ضمان است.

سوال 1954: شرکت بیمه در ضمن قرارداد بیمه عمر که با بیمه گزار منعقد نموده، متعهد شده است که بعد از وفات بیمه گزار، مبلغی پول به کسانی که او معیّن می‏کند بپردازد، حال اگر این شخص بدهکار باشد و دارایی او برای پرداخت بدهی‏اش کافی نباشد، آیا طلبکاران حق دارند طلب خود را از مبلغی که شرکت بیمه پرداخت می‌کند بردارند؟
جواب: اين امر تابع توافق آنان در قرارداد بيمه است، اگر قرار آنان بر اين باشد که شرکت بيمه مبلغ مقرر را بعد از وفات بيمه‏گزار به شخص يا اشخاصی که او مشخص کرده بدهد، در اين صورت آنچه شرکت می‏پردازد، حکم ترکه ميّت را ندارد، بلکه مختص کسانی است که برای دريافت اين مبلغ مشخص شده‏اند.

سوال: آيا دريافت و تصرف ديه و مخارج درمان ـ که ناشى از حکم نادرست قاضى است و از بيمه پرداخت مى‌گردد ـ براى مصدومى كه از عمل قاضى مطلع است، جايز مى‌باشد همچنين آيا وى مالک اين ديه مى‌شود يا خير؟
جواب) دريافت و تصرف ديه و مخارج درمان به استناد حکم غير قانونى و باطل قاضى، جايز نيست و شرعاً موجب ضمان است.

سوال: در صورتى که قاضى نسبت به تغيير صحنه تصادف علم دارد، آيا حکم به پرداخت ديه و مخارج مصدوم از بيمه براى او، جايز است؟ و بر فرض عدم جواز آيا حكم مزبور، صحيح و نافذ مى‌باشد؟
جواب) حکم پرداخت ديه و مخارج مصدوم از بيمه در فرض سؤال، فاقد اعتبار و غير نافذ مى‌باشد.

سوال: در صورتى که خودروى شخصى در سانحه تصادف، بيمه نبوده و اين شخص نيز توانايى پرداخت ديه و مخارج مصدوم را ندارد، آيا جايز است که به گونه‌اى خودروى پدر يا ديگرى را که داراى بيمه است با خودروى فاقد بيمه خود در همان سانحه جابجا کند تا از بيمه آن بهره مند گردد؟
جواب) جابجايى براى سوء استفاده از بيمه جايز نيست.

سوال: در اداره ما برگه‌هايى توزيع شد كه در آن مى‌توان سهم هر نفر از وراث را از حقوق پس از مرگ و يا خسارت بيمه عمر بنا به دلخواه مشخص نمود (قرارداد بيمه عمر) و سازمان نيز موظف به رعايت آن مى‌شود. آيا با وجود در قيد حيات بودن همه ورثه مى‌توان سهم هر يك را بر خلاف دستور ارث مشخص نمود مثلاً پدر را بخاطر عدم نياز مالى حذف و سهم او را به يكى از فرزندان و يا همسر واگذار كرد؟ آيا اصلاً اين قرارداد بيمه عمر تابع قوانين شرعى ارث است؟
جواب) پرداختى شرکت‌هاى بيمه، در بيمه عمر و ساير خسارت‌ها تابع چگونگى عقد قرارداد بيمه‌گذار با شرکت بيمه است، به هر نحو که قرارداد را منعقد سازند، اشکال ندارد؛ و اين موضوع ربطى به ماترک ميّت، ورّاث و ورثه بر طبق کتاب و سنّت ندارد.

سوال: برخى از شركتهاى بيمه خصوصى در ضمن عقد بيمه عمر قرارداد مى‌نمايند كه مثلاً با دريافت مبلغ سالانه يك ميليون تومان طى 15 سال شخصى را بيمه نمايند چنانچه شركت مزبور مدعى سرمايه‌گذارى در امور بازرگانى و يا بازار بورس باشد و تعهد نمايد مبلغى را به عنوان سود قطعى به بيمه‌پذير بپردازد و در صورتى كه در هر مقطع شخص به هر دليل فوت نمايد مبلغى قطعى مثلاً ۴۰۰۰۰۰۰۰ تومان به ورثه پرداخت نمايد و در صورت عدم فوت و پرداخت حق بيمه به مدّت 15 سال، مبلغ ۲۰۰۰۰۰۰۰ تومان بپردازد آيا پرداخت وجه به شركت مزبور و دريافت مبالغ فوق بدين شكل وجاهت شرعى دارد و يا خير؟
جواب) قرارداد بيمه به نحو مذکور در سؤال صورت شرعى ندارد، ولى اگر قرارداد شرکت بين بيمه شونده و بيمه کننده و يا قرارداد مضاربه بين آن دو منعقد شود اشکال ندارد و هر يک از دو قرارداد ياد شده، احکام و آثار شرعى خاص خود را دارد.

سوال: شخصى براى پرداخت مهريه همسر خود از طريق بيمه مهريه با سازمان بيمه به اين نحو قرارداد بسته است كه بعد از پرداخت اقساطى طى چند سال، در پايان دوره، سرمايه بيمه را كه بيش از دو برابر مبلغ اقساط پرداخت شده مى‌باشد دريافت كند. آيا سر سال خمسى بايد خمس اقساط پرداختى را داد؟
جواب) بيمه به نحو فوق الذكر صورت شرعى ندارد ولى اگر شركت بيمه بعد از دريافت حق بيمه متقابلاً مسؤول به پرداخت مهريه همسرش باشد، نه آنكه پول دريافتى اقساطى را ثانياً به بيمه شونده مسترد بدارد در اين صورت بيمه بدين نحو اشكال ندارد و اقساط پرداختى ماهانه جزو مؤونه بيمه شونده محسوب است كه خمس ندارد.

آیت الله وحید خراسانی
تعريف بيمه
بيمه قراردادى است بين بيمه كننده و بيمه شونده بر اين كه بيمه شونده مالى به بيمه كننده بپردازد ـ چه آن مال عين يا منفعت يا عمل باشد ، و چه يك جا و يا به اقساط باشد ـ و در مقابل بيمه كننده خسارتى را كه بر بيمه شونده يا بر ديگرى وارد مى شود به طورى كه در عقد معيّن شده بپردازد.
انواع و اقسام بيمه
مسأله ۲۸۷۰ ـ بيمه انواع و اقسام متعددى دارد ـ مانند بيمه حيات و بيمه سلامت و بيمه مال ـ و چون حكم آنها يكى است نيازى به بيان اقسام و انواع آن نيست.

تحقق عقد بيمه به قول و فعل و شرايط طرفين قرارداد
مسأله ۲۸۷۱ ـ بيمه از عقود است و به ايجاب و قبول محقّق مى شود ، مثل آن كه بيمه كننده بگويد: «من متعهّدم كه خسارت وارده بر جان يا مال را در مقابل پرداخت چنين مالى جبران كنم» و كسى كه خواهان بيمه است بگويد: «قبول كردم» يا كسى كه خواهان بيمه است بگويد: «من تعهّد مى كنم كه مال معينى را در مقابل جبران چنين خسارتى بپردازم» و بيمه كننده قبول كند.
و اين عقد مانند ساير عقود ، به قول و فعل محقّق مى شود ، و شرايط عامّه عقود مانند بلوغ و عقل و قصد و مكره نبودن و محجور نبودن طرفين عقد ـ به سفاهت يا افلاس ـ در آن معتبر است.
و معتبر است آنچه بيمه مى شود ـ مانند جان يا مال ـ و خطرهاى احتمالى كه جان يا مال به جهت آن بيمه مى شود ، معيّن باشد ، و همچنين مالى كه پرداخت مى شود ، و اگر به اقساط است ، اقساط ماهانه يا سالانه آن مثلا معيّن باشد ، و ابتدا و انتهاى مدّت بيمه نيز معيّن باشد.

تطبيق بيمه بر تعهد و صلح و هبه به شرط
مسأله ۲۸۷۲ ـ مى توان تمام اقسام عقد بيمه را از باب تعهّد بيمه كننده و بيمه شونده به پرداخت خسارت و مال معيّن ، قرار داد ، هرچند احوط آن است كه مثلا بيمه شونده مال معينى به بيمه كننده صلح كند به شرط آن كه بيمه كننده خسارت احتمالى كه معيّن شده جبران نمايد ، و بر بيمه كننده جبران واجب مى شود ، و همچنين در صورتى كه مال معيّن از طرف بيمه شونده عين باشد ، مى توان عقد بيمه را به عنوان هبه به شرط تحمّل خسارت احتمالى از جانب بيمه كننده انجام داد ، كه بر بيمه كننده وفاى به شرط واجب است.

خودداری بيمه كننده از جبران خسارت
مسأله ۲۸۷۳ ـ چنانچه عقد بيمه به صورت صلح به شرط تحمّل خسارت يا به صورت هبه به شرط تحمّل خسارت باشد ، و بيمه كننده در صورت پيش آمد خسارتى بر بيمه شونده ، از جبران آن خوددارى كند و به شرط عمل ننمايد ، بيمه شونده خيار تخلّف شرط دارد و مى تواند صلح يا هبه را فسخ كند ، و آنچه از اقساط بيمه پرداخت كرده ، پس بگيرد.

پرداخت نکردن اقساط بيمه توسط بیمه شونده
مسأله ۲۸۷۴ ـ در صورتى كه بيمه شونده اقساط بيمه را بر طبق قرار داد نپردازد ، بر بيمه كننده واجب نيست خسارت وارده را جبران كند ، و بيمه شونده حقّ ندارد آنچه از اقساط بيمه پرداخت كرده ، پس بگيرد.

مدت در عقد بيمه
مسأله ۲۸۷۵ ـ در صحّت عقد بيمه مدّت معيّنى معتبر نيست ، كه بايد مثلا يكساله باشد يا دو ساله يا بيشتر ، بلكه تابع توافق بيمه شونده و بيمه كننده است.

شرط جبران خسارت در ضمن عقد شركت
مسأله ۲۸۷۶ ـ اگر شركتى با سرمايه گذارى عدّه اى تأسيس شود ، و هر يك از شركا و يا يكى از آنان در ضمن عقد شركت بر ديگران شرط كند كه چنانچه ضرر و حادثه اى بر جان يا مال او وارد شود ـ با تعيين نوع حادثه ـ شركت بايد خسارت آن حادثه را از سود عايد خود جبران كند ، در صورت وقوع حادثه تا زمانى كه عقد شركت باقى است واجب است شركت به اين شرط عمل نمايد.

آیت الله سیستانی
قرارداد بیمه
بیمه قراردادی است که طبق آن بیمه‌گزار (بیمه شونده) متعهد می‌شود ماهانه، یا سالانه و یا یکباره مبلغ معینی به بیمه‌گر (بیمه‌کننده) بپردازد و در مقابل آن، بیمه‌گر متعهد می‌شود که به بیمه‌گزار یا شخص ثالثی که در قرارداد بیمه معین و قرارداد به نفع او منعقد شده است، مبلغی پول یا پرداختی ثابتی و هر عوض مالی دیگری، در صورت وقوع حادثه‌ای، یا ضرری که در قرارداد بدان تصریح شده است، بپردازد.

مسأله ۲۸۲۸ ـ بیمه انواعی دارد از آن جمله:
۱ ـ بیمه اشخاص در برابر مرگ، بیماری و یا حوادث دیگر.
۲ ـ بیمه اموال، مانند اتومبیل، هواپیما و کشتی در برابر خطر آتش‌سوزی، غرق شدن و سرقت و مانند آنها.
بیمه تقسیمات دیگری دارد که احکام شرعی آن تفاوتی با موارد مذکور ندارد، لذا نیازی به ذکر آنها نیست.
مسأله ۲۸۲۹ ـ قرارداد بیمه دارای چند رکن است:
۱ و ۲ ـ ایجاب و قبول از سوی بیمه‌گزار و بیمه‌گر، که در آن هر گفتار یا نوشتار و مشابه آن بر آنها دلالت کند، کافی است.
۳ ـ تعیین مورد بیمه‌شده، چه شخص باشد و چه مال.
۴ ـ تعیین آغاز و پایان مدت قرارداد بیمه.
مسأله ۲۸۳۰ ـ در قرارداد بیمه، عامل خطر و زیان، مانند آتش‌سوزی، سرقت، غرق، بیماری، مرگ و مانند آن و همچنین اقساط ماهانه یا سالانه بیمه ـ در صورتی که پرداخت آن قسطی باشد ـ باید مشخص شود.

مسأله ۲۸۳۱ ـ در طرفین قرارداد بیمه، بلوغ، عقل، قصد، اختیار و عدم محجوریت ـ بر اثر سفه یا ورشکستگی ـ شرط است، و در صورتی که طرفین یا یکی از آنها نابالغ، دیوانه، مجبور و یا محجورعلیه، باشند، یا قصد جدی نداشته باشند، قرارداد صحیح نیست.

مسأله ۲۸۳۲ ـ قرارداد بیمه از عقدهای لازم به شمار میرود و جز با رضایت طرفین قابل فسخ نیست.
البته اگر در قرارداد شرط کنند که بیمه‌گزار یا بیمه‌گر و یا هر دو اجازه فسخ داشته باشند، طبق این شرط فسخ جایز است.
مسأله ۲۸۳۳ ـ در صورتی که بیمه‌گر به تعهدات خود عمل نکند، بیمه‌گزار می‌تواند ـ با رجوع به حاکم شرع یا غیر او ـ بیمه‌گر را ملزم به اجرای تعهداتش کند. همچنین می‌تواند قرارداد را فسخ نماید و خواستار بازگرداندن مبلغ پرداخت شده به عنوان حقّ بیمه شود.

مسأله ۲۸۳۴ ـ در صورتی که در قرارداد بیمه معین شده باشد که بیمه‌گزار مبلغی را به عنوان حقّ بیمه به اقساط بپردازد. و او در اجرای این تعهد چه از نظر مقدار و چه از نظر زمانِ پرداخت، تخلف کند، بر بیمه‌گر واجب نیست که به تعهد خود در پرداخت مبلغی معین به هنگام بروز حادثه و ضرر معین، عمل نماید، و بیمه‌گزار نیز نمی‌تواند خواستار بازگرداندن حقّ بیمه پرداخت شده، گردد.

مسأله ۲۸۳۵ ـ در بیمه مدت بخصوصی شرط نیست، بلکه تابع توافق طرفین قرارداد یعنی بیمه‌گزار و بیمه‌گر است.

مسأله ۲۸۳۶ ـ اگر عدّه‌ای با سرمایه‌ای که از اموال مشترک خویش فراهم آورده‌اند، شرکتی تأسیس کنند و هر یک از آنان ضمن قراردادِ شرکت، بر دیگران شرط کند که در صورت وقوع حادثه‌ای نسبت به شخص خود و یا اموالش ـ که نوع آن را طی شرط معین میکند ـ شرکت موظف به جبران خسارات وارده به او از سرمایه شرکت یا سود آن باشد، مادام که قرارداد باقی است، واجب است به این شرط عمل شود.

پرسش: آیا بیمه عمر که بعد از سالها پولی به عنوان هدیه به بیمه گذار پرداخت می کند اشکال دارد؟
پاسخ: بیمه قراردادی است که طبق آن بیمه گزار (بیمه شونده) متعهد می‏شود که مبلغ معینی را نقدا یا به نحو اقساط به بیمه گر (بیمه کننده) بپردازد و در مقابل آن ، بیمه گر متعهد می‏شود که در صورت وقوع حادثه ، یا ضرری که در قرارداد قید شده ، مبالغی را نقدا یا به نحو پرداختی ثابت و یا هر گونه جبران مالی دیگر ، به بیمه گزار یا شخص ثالثی که در قرارداد بیمه معین و قرارداد به نفع او منعقد شده است ، بپردازد . پس اگر قرار داد بیمه عمر و غیره چنین باشد صحیح است هر چند در انتهای مدت - در حالی که شرط نکرده - مبلغی را به او بدهند.
ولی چنانچه اصل معامله بر قرض بوده به شرط اینکه بیمه کند یا اینکه مبلغی را در انتهای قرار داد به عنوان سود به او بدهند ربا و حرام است.

پرسش: آیا پولی که از بیمه می رسد و نیز حقوق بازنشستگی و یا دیه ای که در وسط سال دریافت می شود متعلق خمس است؟
پاسخ: به پول بیمه و حقوق بازنشستگی خمس تعلق می گیرد اگر تا سر سال صرف در مؤونه نشود خمس آن واجب است و به دیه تعلق نمی گیرد.

پرسش: مسلمانی در اثر سهل انگار، نوعی آتش سوزی عمدی به وجود می آورد تا از شرکت بیمه در کشور غیر اسلامی، مبالغی دریافت کند آیا چنین کاری جایز است و آیا او چنان پولی را مالک می شود؟
پاسخ: تلف کردن و هدر دادن مال، جایز نیست و دروغ گفتن و خلاف حقیقت وانمود کردن هم جایز نمی باشد و گرفتن چنان مال و پولی حلال نمی باشد.

پرسش: آیا بیمه نمودن ماشین به صورت اقساطی در ازای دادن پول بیشتر امری ربوی محسوب میشود؟
پاسخ: ربا نیست و اشکال ندارد.

پرسش: اینجانب در انگلیس زندگی می کنم آنجا شرکتهای بیمه پول زیادی به مشتریان خود میدهند بویژه در صورت جراحی در اعضاء بدن بنده به علت عدم علم یک کار انجام دادم که انگشت دست خود را بریدم و از جانب شرکت پول زیادی به اینجانب رسید . این کار بنده از جهت شرعی چه حکمی دارد ؟ آیا به گردن اینجانب کفاره ای هست ؟اگر روشن شود که شرکت بیمه مسلمان نیست و کشور هم مسلمان نیست ؟
پاسخ: برشما کفاره ای لازم نیست و می توانید پولی را که دریافت کرده اید برای خود تملک کنید

پرسش: مسلمانی در یک کشور غیر اسلامی مدعی می شود که او در میهن خود سالها سابقه رانندگی داشته است او سخن خویش را با نامه و استشهادیه ای توأم می کند تا موقعیتش را در خصوص بیمه بالا ببرد و فایده ی بیشتری عایدش گردد، آیا خلاف حقیقت گفتن در این خصوص هرچند به صورت توریه جایز است و یاری کردن به چنین شخصی روا می باشد؟
پاسخ: دروغ گفتن به آن نیت جایز نیست همچنانکه پول به دست آوردن از این راه و یاری کردن به چنین کسی جایز نمی باشد.

پرسش: از طرف دولت مقداری پول به عنوان بیمه عمر میت به ورثه داه شده آیا این پول خمس دارد؟
پاسخ: جزو در آمد سال دریافت است پس اگر تا سر سال بعدی بماند و در مؤونه زندگی خرج نشود خمس دارد و اگر قبل از سال خمسی خرج زندگی شود خمس ندارد.

آیت الله مکارم شیرازی
تعریف بیمه
پرسش: شرکت ها و قرارداد های بیمه ای که امروزه رواج دارند از نظر شرع چه حکمی دارند؟
پاسخ : بیمه قراردادى است بین بیمه کننده و شرکت یا شخص بیمه گر و بر این اساس است که در برابر پولى که به آن شرکت یا آن شخص مى دهد خسارت هاى وارده بر انسان یا چیزى را جبران کند و این معامله و قرارداد مستقلّى است که با شرایطى صحیح است، چه بیمه کالاهاى تجارتى باشد، یا ساختمان ها و اتومبیل ها و کشتی ها و هواپیماها، یا بیمه کارمندان و کارگران، یا بیمه عمر و مانند آن که در عرف عقلاء معمول است.

شرایط طرفین بیمه
پرسش: آیا در قراردادهای بیمه شرط خاصی باید موجود باشد؟
پاسخ : طرفین بیمه، باید بالغو عاقل باشند و قرارداد بیمه را از روى اراده و اختیار انجام دهند و هیچ کدام سفیه نباشند، علاوه بر این باید تمام خصوصیّات را معیّن کنند از جمله: 1ـ تعیین مورد بیمه که فلان وسیله نقلیّه یا فلان ساختمان و فلان شخص است. 2ـ تعیین دو طرف قرارداد. 3ـ تعیین اقساط و مبلغى را که بیمه کننده باید بپردازد. 4ـ تعیین زمان بیمه که مثلاً از فلان روز تا یک سال است. 5ـ تعیین خطرهایى که موجب خسارت مى شود، مانند خطر آتش سوزى یا بمباران یا غرق شدن یا سرقت یا وفات یا بیمارى، یا هرگونه خطر دیگر. 6ـ تعیین سقف قیمت چیزى که بیمه شده مثلاً فلان خانه به مبلغ دومیلیون تومان یا کمتر و بیشتر بیمه شده است، یا به قیمت عادلانه روز و مانند آن و به هر حال باید اصول کلى که در بیمه در میان عرف عقلا رایج است رعایت شود.

صیغه عقد بیمه
پرسش: آیا برای تحقق قرار داد بیمه صیغه خاصی باید اجرا شود؟
پاسخ : صیغه عقد بیمه را مى توان با هر زبانى اجرا کرد و یا قرارداد بیمه را روى کاغذ آورد و آن را امضاء نمود.

اقسام بیمه
حکم بیمه های کار آفرین و سرمایه
پرسش: نظر شما در مورد بیمه کارآفرین یا سرمایه چیست؟ آیا استفاده از چنین بیمه ای جایز است؟
پاسخ : هرگاه شرایط عامّه قراردادها مانند عقل و بلوغ و اختیار و روشن بودن امور مربوط به قرارداد، در آن جمع باشد مانعی ندارد.

بیمه جامع زندگی
پرسش: یکی از شرکتهای بیمه ای یشنهاد بیمه جامع زندگی به من داده است. بدین صورت که من به دلخواه خودم مبلغی به عنوان سرمایه در هر سال که مدت آن حداکثر 30 سال است به علاوه درصد تورم سالانه آن به عنوان بیمه می پردازم. من برای سال اول 500000 و درصد تورم 10 درصد انتخاب کردم و پایان 30 سال حدود 84 میلیون تومان باید بپردازم. شرکت بیمه در پایان سی سال مبلغ 243 میلیون به من برمی گرداند یا یکجا یا به صورت مستمری. این مبلغ چه حکمی دارد؟
پاسخ : در صورتیکه با پولی که شما می دهید کار اقتصادی درآمدزایی انجام می دهند و از منافع آن به اضافه سرمایه مبلغ مزبور را به شما می دهند، اشکالی ندارد.

ماهیت بیمه عمر
پرسش: نظر مبارک خود را نسبت به سؤالات زیر بیان فرمایید: 1ـ بیمه عمر، از عقود است یا ایقاعات؟ آیا از عقود و ایقاعات متعارف و داراى عنوان فقهى است، یا عناوین موجود منطبق بر آن نیست؟ 2ـ بیمه عمر، از نوع وصیّت عهدى است، یا تملیکى؟ 3ـ با توجّه به ماهیّت بیمه عمر، آیا شخص بیمه شده مى تواند مبلغى را که پس از فوت توسّط بیمه محاسبه و پرداخت مى شود، سهم بندى نماید، و براى اشخاصى ـ اعمّ از ورّاث شرعى، و غیر آن ـ وصیّت کند. 4ـ در صورتى که بیمه شده، هیچ فرد و سهمى را مشخّص ننماید، طبق قوانین موجود بیمه، مبلغ پرداختى توسّط بیمه عمر به صورت مساوى به ورّاث قانونى پرداخت مى گردد. آیا این نحوه تقسیم منطبق بر فتاواى فقهى حضرتعالى مى باشد؟ پاسخ :
پاسخ 1 تا 4: بیمه یکى از عقود مستحدثه است که در عرف عقلا معمول است، و چنانچه شرایط عامّه عقود در آن جمع باشد، شرعاً اشکالى ندارد، و باید طبق قرار دادى که بسته شده عمل شود، و مى توان سهمیّه افراد مورد نظر را به صورت درصدى، نه ریالى، تعیین کرد، و مشمول ادّله وجوب وفابه عقد است.

حکم قرارداد بیمه عمر
پرسش: بیمه عمر و قرارداد آن شرعا اشکالی ندارد؟
پاسخ : بیمه عمر به این معنا که قراردادی میان بیمه گذار و بیمه پذیر برقرار می شود که هر ماه مثلا فلان مبلغ بپردازد و در مقابل آن هر زمان بیمه گذار از دنیا برود فلان مبلغ به صورت یکجا یا تدریجی به خانواده یا افراد خاصی که مورد نظرند، پرداخته شود و یا بعد از اتمام مدت و قبل از فوت کل مبلغ را به علاوه سود مضاربه به او بازگردانند مانعی ندارد.

حکم بیمه عمر و پس انداز
پرسش: بیمه ای وابسته به بیمه مرکزی که اینگونه عمل می کند: هر ماه 50 هزار تومان به حساب بیمه باید واریز کرد تا یک سال، در سال دوم 60 هزار تومان، در سال سوم 70 هزارتومان، تا20 سال و بعد از 20 سال که جمع مبلغ پرداختی به 35 میلیون رسید 90 میلیون به بازکننده حساب یکدفعه میپردازد. آیا این قرادداد از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگاه این قرارداد به عنوان مضاربه و یا شرکت در یک کار سود آور بوده باشد و آنچه را بیمه می پردازد به عنوان سود محسوب شود مانعی ندارد.

حکم صدور بيمه مسؤوليّت سگ هاى آموزش ديده و تربيت شده
پرسش: شركتى در جهت پيشبرد و توسعه طرحهاى نوين بيمه اى پيشتاز بوده، ودر اين راستا جهت صدور بيمه مسؤوليّت سگ هاى آموزش ديده و تربيت شده، در قبال خطر ناشى از حادثه و بيمارى، نيازمند مجوّز شرعى آن مقام محترم مىباشد. ضمناً سگ هاى آموزش ديده و تربيت شده جهت امور صلح آميز و عام المنفعه، از جمله سگ هاى زنده ياب، سگ هاى موادياب، و نگهبان كاربرى دارند كه در سازمان هاى مختلف از جمله نيروى انتظامى و هلال احمر و مانند آن مورد استفاده قرار مى گيرند. بيمه كردن اين نوع حيوانات شرعاً چه حكمى دارد؟
پاسخ : هرگاه سگى باشد که داراى فایده عقلایى باشد بیمه آن مانعى ندارد.

احکام بیمه
لزوم رعایت شرایط کلی عقود در قرار داد بیمه عمر
پرسش: آیا اساساً انعقاد عقد بیمه عمر صحیح است؟
پاسخ : عقد بیمه عقد صحیحى است، البتّه باید شرایط کلّى عقد، مانند عقل و بلوغ و اختیار و روشن بودن امور مربوط به قرارداد، در آن رعایت شود و باید طبق آن عمل شود.

جنبه ارث نداشتن وجه پرداختی بیمه عمر
پرسش: آیا وجه پرداختى بیمه عمر به منتفع، بعنوان ما ترک متوّفى محسوب مى شود؟
پاسخ : وجه مزبور جنبه ارث ندارد و باید طبق ضوابط بیمه، عمل شود.

حکم دریافت درصدی از دستمزد بیمه گزار توسط بازاریاب بیمه
پرسش: اینجانب در یکی از بیمه های خصوصی داخل کشور در قسمت عمر و آتیه کار می کنم و به ازاء این که هر نفر را برای بیمه ثبت نام می کنم یک دستمزد مشخصی به من داده می شود. از طرف دیگر یک سری افراد به عنوان زیر مجموع برای من کار می کنند که حدود پنج درصد از دستمزد افرادی را که زیر مجموعه های من بیمه می کنند به من تعلق می گیرد. می خواهم بدانم این پولی را که به عنوان حقوق ماهیانه می گیرم حلال است یا خیر؟
پاسخ : هرگاه این نوع دستمزدها در مقابل خدماتی است که شما می دهید اشکالی ندارد مگر آن که به صورت هرمی و شبکه ای و امثال آن باشد.

تشکیل پرونده بیمه خارج از ضوابط معمول آن
پرسش: بنده حدود 6 سال پیش با شخصی تصادف کردم و دچار نقص عضو شدم. از آن جا که راننده وضعیت مالی مناسبی نداشت و بیمه هم نبود، یکی از آشنایان ما که مدیر یکی از مراکز بیمه است، بیمه ای به نام راننده به تاریخ روز قبل از تصادف صادر کرد و با این کار بیمه مبلغ 4 میلیون تومان به ما پرداخت کرد که از این مقدار 800 هزار تومان را بیمه گذار برداشت. حالا ما پشیمان شده و تصمیم به بازپرداخت پول گرفته ایم. لطفاً ما را راهنمایی کنید، آیا پولی را هم که بیمه گذار برداشته ما باید پرداخت کنیم؟
پاسخ : با توجه به این که شما کمک به انجام این کار کرده اید، شما در برابر آن نیز مسئول هستید.

استفاده از دفترچه بیمه دیگران
پرسش: استفاده از دفترچه بیمه دیگران چگونه است؟ آیا تحقیق و تفحّص توسّط پزشک لازم است؟
پاسخ : با توجّه به اینکه این کار مخالف ضوابط اداره بیمه است و در ابتدا با بیمه شده شرط مى شود، جایز نیست. هر چند اداره بیمه در ارائه برخى از خدمات خود کوتاهى کند؛ ولى براى طبیب، تفحّص لازم نیست.

مالک پول حاصل از فسخ قرار داد بیمه فرزند
پرسش: اگر کسی فرزند نابالغ خود را بیمه عمر کند و هزینه ای پرداخت کند و قرارداد را فسخ کند پول پس گرفته مال پدر است یا فرزند؟
پاسخ : متعلق به کسی است که بیمه به نفع او انجام شده است.

استفاده از دیه ای که از راه تقلب در بیمه بدست آمده
پرسش: پدرم سرنشین ماشینی بوده که راننده آن گواهینامه نداشته و تصادف کرده است و فوت شده، راننده بیمه ماشین را می پرداخته ولی گواهینامه برادرش را برای گرفتن دیه در دادگاه گذاشته تا از این راه دیه پدرم را از بیمه بگیرد. گرفتن این دیه برای ما اشکال دارد؟
پاسخ : استفاده از این دیه حرام است.

تکلیف پول هایی که از طریق استفاده غیر قانونی از بیمه بدست آمده
پرسش: همسرم به مدت دو سال است که بیمه شده و یک سال اول ما بیمه رانندگی بودیم ولی به دلیل گرفتن وام برای خرید ماشین ما نتوانستیم بیمه رانندگی را بپردازیم و به ناچار از بیمه کشاورزی پدر شوهرم استفاده کردیم درصورتی که شوهرم آنجا کار نمی کرد ولی الان که به حمداله واممان تمام شده می خواهیم دوباره بیمه رانندگی را بپردازیم تکلیف آن یک سالی که خودمان هم پرداخت می کردیم چیست؟
پاسخ: در صورتی که بیمه دولتی بوده باشد ما به التفاوت حق بیمه را به اشخاص نیازمند بدهید تا بتوانید از آن شرعا استفاده کنید.

تبانی کارفرما و کارگر برای استفاده کارگر از بیمه بیکاری
پرسش: چند سال است که در يكى از مؤسّسات خصوصى شهر، كه از همان ابتداى كار توسّط كارفرما تحت پوشش بيمه تأمين اجتماعى قرار گرفتم، استخدام شدم اما اکنون به علّت مشكلات عديدهاى كه برايم پيش آمده نمی توانم به کارم ادامه بدهم و قصد دارم استعفا بدهم ، از آنجا که قانون كار تأمين اجتماعى مىگويد اگر كارگرى توسّط كارفرما اخراج شود به ايشان بيمه بيكارى تعلّق مىگيرد. كارفرما مىگويد حالا كه شما مىخواهيد استعفا بدهيد بياييد ما شما را به عنوان اخراجى به تأمين اجتماعى معرّفى كنيم تا مشكل مالى شما هم حل شود. آيا مىتوانم چنين كارى كنم؟ ضمن اینکه در این مدت نیز تمامی تعهدات بیمه ای از سوی من و کارفرما انجام گرفته .
پاسخ: این کار نوعى تقلّب محسوب مىشود و درآمد حاصل از آن جایز نیست. کسى که به میل خود کارگاه مناسبى را رها مىکند و بیکار مىشود نباید از حقّ بیکارى استفاده کند والّا بسیارى از کارگران ممکن است ترجیح دهند کار خود را رها کرده، و مدّتى از پول بیمه بیکارى استفاده کنند.

دریافت وجه بیمه بیکاری با ترفند و پنهان کاری
پرسش: مديريّت يك شركت خصوصى 160 نفر از كارگران استخدامى خود را بيكار كرده و حقوق يك سال بيكارى را با ترفند و پنهان كارى از سازمان تأمين اجتماعى گرفته و به كارگران نداده، بعد از يك سال قول شروع به كار دوباره به كارگران داده است. اين كار چه حكمى دارد؟
پاسخ: در صورتى که واقعاً گروهى از کارگران بیکار شدهاند و بیمه براى آنها حقوق داده هیچ کس جز کارگران نمى تواند در آن تصرّف کند.